تعلیق مشروطیت، وضعیت استثنا؛ کامیابی رضاشاه در کسب سلطنت

نویسندگان

چکیده مقاله:

قانون اساسیِ مشروطه که در دوران زوال قاجار تدوین شد،‌ به‌عنوان نتیجه مستقیم مشروطیت، نخستین متن حقوق اساسی در تاریخ ایران است. اما علی‌رغمِ مجاهدت‌هایِ مشروطه‌خواهان و عزم آنان برای ابتناء امر سیاسی بر قانون به فاصله کوتاهی مسیر قدرت‌یابی رضاشاه از طریق ایجاد یک وضعیت استثنائی هموار شد. وضعیت استثنا موقعیتی خلاء‌گونه، مبیّنِ نوعی عدمِ تعادل میان امر سیاسی و حقوق عمومی و اهرمی است که به‌واسطه آن دارنده حقِ انحصارِ تصمیم‌گیری، می‌تواند با کنار زدن موانع قانونی و حتی خود قانون، به تمرکز قدرت به نفع خویش اقدام کند. در چنین وضعیت خلاگونه ای رضاشاه موقعیت را برای دستیابی به قدرت مناسب یافت. او که پشتوانه‌ای مشروعیت ساز برای توجیه سلطنت خود نداشت، قانون اساسی را نسخ نکرد، ‌بلکه با اعلام وفاداری خود به این قانون، کوشید با ایجاد یک وضعیت استثنایی زمینه را برای تعلیق و درنتیجه به دست گرفتن قدرت فراهم سازد. با چنین مفروضه‌ای پرسش این نوشتار این است: باوجود قانون اساسی مشروطه، سیرِ صعود سردار سپه به قدرت از وزارت جنگ تا پادشاهی چگونه هموار شد؟ در پاسخ به پرسش پژوهش، این فرضیه مطرح است: سردارسپه با استفاده از وضعیت اضطراریِ ایجادشده، مشروطه سازیِ قدرت سیاسی را به تعلیق کشاند و راه خود را برای رسیدن به سلطنت، سیطره بر حیات سیاسیِ شهروندان و انقیاد آنان هموار کرد. روش این پژوهش، تاریخی – تبینی و داده های آن از طریق مطالعات کتابخانه ای – اسنادی گردآوری شده است و در چارچوب نظریه وضعیت استثنایی آگامبن بررسی و تحلیل شده اند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

ترورهای سیاسی دوره سلطنت رضاشاه

ایجاد رعب و وحشت از سوی حکومت، از ویژگی های بارز دوره سردار سپهی است. با توجه به این مسأله که ابزار ترور یکی از ابزارهای کاربردی در دست صاحبان قدرت است و هر روز هم این موج گسترش فزاینده ای دارد در این پژوهش سعی شده که نتایج ترور افراد در ایران آن دوره و تأثیری که در سقوط حکومت پهلوی اول داشته است مورد بررسی قرار گیرد. در ابتدا سعی شده تا با ارائه کلیتی از اوضاع سیاسی ایران از آغاز قدرت گیری تا ...

15 صفحه اول

تعلیق مشروطیت/ برتری استثناء برآمدنِ دولت مطلقه‌ی پهلوی

با وقوع انقلاب مشروطه و تدوین قانون اساسی و تشکیل مجلس شورای ملی، گمان می‌شد که دولت و حکومت در ایران «کنستیتوسیونل» گردد؛ ولی، دشواره‌ی بنیادین سیاست ایران معاصر یعنی مشروطه‌سازی قدرت همچنان لاینحل باقی ماند و باتوجه به بقای درون‌مایه‌های اندیشگی، به‌سمت وضعیت استثناء و تعلیق مشروطیت سوق پیدا کرد؛ تا جایی که گروهی از متفکران و سیاست‌مداران اعلام کردند که جهت رسیدن به اهداف مختلف و وضعیت‌های ...

متن کامل

مطالبات اجتماعی و فرهنگی زنان در دورة مشروطه تا سلطنت رضاشاه

نویسندگان مقالۀ حاضر درصدد هستند تا موضوع خواسته‌های اجتماعی و فرهنگی زنان (مانند آموزش ‌و پرورش، ارتقای سطح بهداشت عمومی، جلب رضایت دختران به هنگام ازدواج، شروط ضمن عقد، و سپردن مدیریت امور بانوان به خود آن‌ها) را از دوران مشروطه تا مقطع سلطنت رضاشاه بررسی کنند. در این مقاله استدلال شده است که، برخلاف تصور رایج، زنان ایرانی حتی در مقطع بعد از کودتای سوم اسفند و حکومت رضاشاه هم تلاش داشتند مطال...

متن کامل

مطالبات اجتماعی و فرهنگی زنان در دوره مشروطه تا سلطنت رضاشاه

نویسندگان مقالۀ حاضر درصدد هستند تا موضوع خواسته های اجتماعی و فرهنگی زنان (مانند آموزش و پرورش، ارتقای سطح بهداشت عمومی، جلب رضایت دختران به هنگام ازدواج، شروط ضمن عقد، و سپردن مدیریت امور بانوان به خود آن ها) را از دوران مشروطه تا مقطع سلطنت رضاشاه بررسی کنند. در این مقاله استدلال شده است که، برخلاف تصور رایج، زنان ایرانی حتی در مقطع بعد از کودتای سوم اسفند و حکومت رضاشاه هم تلاش داشتند مطالب...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 15  شماره 3

صفحات  49- 75

تاریخ انتشار 2020-08-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023